تعریف تأمین مالی تروریسم
امروزه مقابله با تروریسم یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه جهانی است. از این‌رو راهکارهای مختلف سیاسی، نظامی و حقوقی در این زمینه طراحی و اجرا می‌شود. یکی از راهکارهای مورد توجه که در اسناد بین‌المللی نمود زیادی پیدا کرده، مقابله با تأمین مالی تروریسم است.
در بیشتر اسناد بین‌المللی این عنوان همراه با پولشویی مورد بحث قرار می‌گیرد؛ چراکه به اعتقاد صاحب‌نظران شباهت زیادی بین این دو عنوان وجود دارد. این رویکرد تا زمانی که عمده منابع مالی از طریق حمایت‌های مالی ثروتمندان و دولت‌ها تأمین می‌شد، کارآمد بود ولی امروزه با تحولات رخ داده در گروه‌های تروریستی نمی‌توان صرفاً با تدابیر اتخاذشده در پولشویی به جنگ منابع مالی تروریست‌ها رفت.
گروه‌های تروریستی امروزه بیشتر منابع مالی خود را از سرزمین‌های تحت اشغال، تجارت و ارتکاب جرایم سازمان‌یافته به دست می‌آورند. به عبارتی می‌توان گفت امروزه جهان با اقتصاد تروریسم مواجه است. بر این اساس برای طراحی نظام کارآمد مقابله با تأمین مالی تروریسم باید علاوه بر استفاده از تدابیر مقابله با پولشویی به تدابیر توصیه شده در اسناد مربوط به جنایات سازمان‌یافته نیز توجه کرد. مقابله با تأمین مالی تروریسم بخشی از تلاش جامع‌تری است که در جامعه جهانی برای مقابله با تروریسم صورت می‌پذیرد.
تروریسم، به‌کارگیری خشونت برای ایجاد جو ترس در یک گروه یا عموم مردم است که از پی انجام آن هدفی سیاسی یا ایدئولوژیک دنبال می‌شود. منابعی که برای اهداف تروریستی به کار می‌روند ممکن است از منابع خیریه، کسب‌وکار مشروع، فعالیت‌های غیرقانونی یا ترکیبی از آن‌ها سرچشمه گرفته باشد. به‌هرحال هدف مخفی نگه‌داشتن منشأ مشروع و یا غیرمشروع منابع مالی جهت عملیات تروریستی است زیرا اگر منشأ مخفی بماند، امکان استفاده از همان منبع برای فعالیت‌های بعدی فراهم می‌شود و فعالیت تروریست‌ها بدون پیگیری ادامه می‌یابد.
تأمین مالی تروریسم به فعالیت‌هایی که حمایت مالی برای افراد یا گروه‌های تروریستی فراهم می‌کند اطلاق می‌شود. تأمین مالی تروریسم برای نخستین‌بار پس از حملات 11 سپتامبر سال 2001 میلادی در نیویورک مورد توجه جدی جامعه جهانی قرار گرفت و قطعنامه 1373 شورای امنیت ملی سازمان ملل به‌سرعت پس از این حملات صادر شد. گروه ویژه اقدام مالی (FATF) پس از این حملات در کنار توجه به پولشویی، تأمین مالی تروریسم را نیز در برنامه خود قرار داد و توصیه‌هایی را با موضوع جلوگیری از این عملیات در توصیه‌های چهل‌گانه خود ادغام نمود.
تفاوت تأمین مالی تروریسم و پولشویی
1- هدف پولشویان پنهان کردن منشأ مالی آن و کسب هرچه بیشتر درآمد است. درحالی‌که تأمین مالی تروریسم، مقاصد مالی و سودآور ندارد.
2- منشأ منابع مالی در پولشویی از طریق فعالیت‌های غیرقانونی نظیر قاچاق، اختلاس و غیره است. درحالی‌که برای ارتکاب فعالیت‌های تروریستی، علاوه بر فعالیت‌های غیرقانونی می‌توان از فعالیت‌های قانونی نظیر خیریه‌ها استفاده کرد.
کنوانسیون بین‌المللی برای جلوگیری از تأمین مالی تروریسم
سازمان ملل در سال 1999 کنوانسیون بین‌المللی برای جلوگیری از تأمین مالی تروریسم را پذیرفت.
این کنوانسیون از کشورهای تصویب کننده می‌خواهد که تروریسم، سازمان‌های تروریستی و عملیات تروریست‌ها را جرم انگاری کنند. به‌موجب این کنوانسیون، تهیه و جمع‌آوری منابع مالی، قصد به‌کارگیری آن منابع برای مقاصد تروریستی و علم به اینکه منابع برای انجام هریک از عملیاتی خرابکارانه که در سایر کنوانسیون‌های ضمیمه به این کنوانسیون تشریح شده استفاده شود، غیرقانونی است.
به‌موجب بند اول ماده 3 کنوانسیون، تأمین مالی تروریسم چنین تعریف شده است: ارائه یا جمع‌آوری وجوه، به هر وسیله، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم و به‌طور عمد، به‌قصد یا با علم به اینکه به‌طورکلی یا جزئی، صرف اجرای اعمال تروریستی شود.
از لحاظ اهمیت، اعتبار شکلی و الزام‌آوری در سطح بین‌المللی، علاوه بر کنوانسیون فوق، سه سند حقوقی در خصوص مبارزه با تأمین مالی تروریسم وجود دارد که عبارت‌اند از:
1- قطعنامه شماره 1373 شورای امنیت سازمان ملل متحد مصوب سال 2001 میلادی؛
2- توصیه‌های چهل‌گانه گروه اقدام مالی؛
3- توصیه‌های چهل‌گانه تحت عنوان مبارزه با تأمین مالی اشاعه سلاح‌های کشتارجمعی که در توصیه شماره 7 گروه اقدام مالی نسخه سال 2012 میلادی ارائه شده است.
کلمات کلیدی :
تأمین مالی تروریسماسناد بین‌المللیپولشوییقطعنامه 1373