|
|
جمعه 27 مهر 1403
گروه ویژه اقدام مالی FATF
گروه ویژه اقدام مالی (Financial Action Task Force) به‌اختصار FATF یک سازمان بین‌دولتی است که در سال ۱۹۸۹ میلادی تشکیل شد و مقر آن در شهر پاریس است.
❇️ تاریخچه
بنیاد اولیه گروه ویژه اقدام مالی در سال ۱۹۸۹ در پاسخ به نگرانی جامعه بین‌المللی نسبت به تجارت مواد مخدر با ابتکار گروه G7 ایجاد شد.
در دهه ۱۹۸۰ تجارت جهانی مواد مخدر و درآمد حاصل از آن که از طریق پولشویی در نظام مالی بین‌المللی با اهداف خاصی هزینه می‌شد، برای جامعه بین‌المللی نگرانی بزرگ بود.
هم مواد مخدر و هم پول حاصل از آن آزادانه از طریق مرزها جابه‌جا می‌شد و قوانین داخلی کشورها هم در مهار آن بسیار کم قدرت بودند. در این راستا کشورهای گروه هفت با رویکرد چندملیتی برای مبارزه با پولشویی، گروه ویژه را جهت انجام این مأموریت با اهمیت بنا نهادند تا اجماع جهانی را بر محور مبارزه با این پدیده و سایر جرایم مرتبط، نهادینه نمایند.
گروه هفت، مقررات، موازین و استانداردهایی منظم و حقوقی را وضع کرد تا کشورها بتوانند با نهادینه‌سازی آنها نسبت به کشف، جلوگیری و مجازات سوءاستفاده‌کنندگان از نظام مالی با هدف پولشویی اقدامات لازم را انجام دهند چراکه مبارزه با پولشویی و جرایم مرتبط با آن تهدیدهای بزرگی برای جامعه بین‌المللی محسوب می‌شوند.
تأسیس گروه ویژه در ۱۹۸۹ درواقع پاسخ به رشد سریع جنایات فراملّی بود. جنایاتی که مبارزه با آنها صرفاً از طریق حکمرانی جهانی، هماهنگ‌سازی استانداردها و همکاری‌های بین‌المللی امکان‌پذیر بود.
کارشناسان این گروه موظف شدند برای آگاهی از ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هدف در سراسر جهان و اطلاع‌رسانی به سرمایه‌گذارانی که برای ورود به بازار مالی جهانی برنامه‌ریزی می‌کنند، وضعیت قوانین مبارزه با پولشویی خصوصاً در قالب درآمدهای ناشی از معاملات مواد مخدر، قوانین مالیاتی و مقابله با تأمین مالی تروریسم در تمامی کشورهای جهان را بررسی کرده و میزان ریسک سرمایه‌گذاری در آنان را در قالب چهار دسته "استاندارد"، "در حال پیشرفت"، "غیرعضو" و "لیست سیاه" هر چهار ماه یک‌بار به کشورهای عضو گزارش نمایند.
در آوریل ۱۹۹۰، کمتر از یک سال پس از تأسیس،FATF گزارشی حاوی مجموعه‌ای از ۴۰ توصیه را با هدف ارائه یک برنامه جامع اقدام برای مبارزه با پولشویی منتشر کرد.
در اکتبر ۲۰۰۱، هشت توصیه ویژه در مورد تأمین مالی تروریسم صادر کرد.
در ژوئن ۲۰۰۳، به دلیل تداوم تکامل تکنیک‌های پولشویی، توصیه‌های خود را به طور جامع بازنگری کرد.
در اکتبر ۲۰۰۴، ۹ توصیه ویژه را در مورد تأمین مالی تروریسم منتشر کرد که استانداردهای FATF را بیشتر تقویت کرد.
در فوریه ۲۰۱۲، توصیه‌های اصلاح شده‌ای را برای پوشش موضوعاتی مانند تأمین مالی سلاح‌های کشتارجمعی منتشر کرد.
در ژوئن ۲۰۱۹، استانداردهای خود را به‌گونه‌ای بازنگری کرد که شامل اقدامات الزام‌آور برای تنظیم و نظارت بر فعالیت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات مرتبط با دارایی‌های مجازی یا دارایی‌های رمزنگاری شده است.
در سال ۲۰۲۲، قوانین مالکیت ذی‌نفع جهانی در استانداردهای FATF را بیشتر تقویت کرد تا مجرمان را از مخفی کردن فعالیت‌های غیرقانونی و پول‌های کثیف خود در پشت ساختارهای مخفی شرکت‌ها باز دارد.
❇️اعضا
اعضای FATF حوزه‌های قضایی و سازمان‌هایی هستند که توافق کرده‌اند در قالب یک کارگروه با یکدیگر در جهت اهداف مشترک کار کنند.
اعضای فعلی FATF عبارت‌اند از:
آرژانتین
استرالیا
اتریش
بلژیک
برزیل
کانادا
چین
دانمارک
کمیسیون اروپا
فنلاند
فرانسه
آلمان
یونان
شورای همکاری خلیج‌فارس
هنگ‌کنگ چین
ایسلند
هندوستان
اندونزی
ایرلند
اسرائیل
ایتالیا
ژاپن
کره جنوبی
لوکزامبورگ
مالزی
مکزیک
هلند
نیوزلند
نروژ
پرتغال
فدراسیون روسیه *
عربستان سعودی
سنگاپور
آفریقای جنوبی
اسپانیا
سوئد
سوئیس
ترکیه
انگلستان
ایالات متحده
FATF عضویت فدراسیون روسیه را در ۲۴ فوریه ۲۰۲۳ به حالت تعلیق درآورد.
❇️اعضای وابسته
اعضای وابسته ((FSRB نهادهای منطقه‌ای هستند که توسط FATF تعیین شده‌اند و با این نهاد همکاری می‌کنند.
مجمع‌عمومی FATF تصمیم می‌گیرد که آیا یک نهاد به‌عنوان FSRB واجد شرایط شرکت در FATF به‌عنوان یک عضو وابسته است یا خیر.
اعضای وابسته موظف به اجرای مؤثر استانداردهای FATF در حوزه‌های قضایی اعضای خود از طریق انجام سیستماتیک «بررسی همتایان» (ارزیابی متقابل) و فرآیندهای پیگیری با استفاده از روش‌ها و رویه‌های ارزیابی توافق شده هستند.
همچنین در تدوین استانداردها، راهنمایی‌ها و سایر سیاست‌های FATF برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و سایر تهدیدات علیه یکپارچگی نظام مالی بین‌المللی مشارکت دارند.
فهرست فعلی اعضای وابسته بدین شرح است:
-گروه آسیا/اقیانوسیه در زمینه پولشویی (APG)
-گروه ویژه اقدام مالی کارائیب (CFATF)
-کمیته کارشناسان ارزیابی اقدامات مبارزه با پولشویی (MONEYVAL)
-گروه اوراسیا (EAG)
-گروه مبارزه با پولشویی آفریقای شرقی و جنوبی (ESAAMLG)
-گروه ویژه اقدام مالی آمریکای لاتین (GAFILAT)
-گروه اقدام بین‌دولتی علیه پولشویی در غرب آفریقا (GIABA)
-گروه ویژه اقدام مالی خاورمیانه و شمال آفریقا (MENAFATF)
-گروه اقدام علیه پولشویی در آفریقای مرکزی (GABAC)
❇️ناظران
FATF با نهادها و سازمان‌های بین‌المللی به‌ویژه با سازمان ملل متحد و گروه واحدهای اطلاعات مالی اگمونت همکاری نزدیک دارد. سایر نهادها واجد شرایط همکاری با FATF به‌عنوان ناظر هستند.
تصمیم در مورد اینکه آیا یک نهاد می‌تواند به‌عنوان ناظر در FATF شرکت کند یا خیر توسط مجمع‌عمومی اتخاذ می‌شود. مجمع‌عمومی صلاحیت ناظران را به‌صورت دوره‌ای و با توجه به اهداف FATF بررسی می‌کند.
ناظران با FATF مطابق با چهارچوب‌ها و سیاست‌های قانونی مرتبط همکاری می‌کنند.
فهرست فعلی ناظران بدین شرح است:
-بانک توسعه آفریقا
-کمیته ارتباطی مبارزه با پولشویی منطقه فرانک (CLAB)
-بانک توسعه آسیایی
-کمیته بازل در نظارت بانکی (BCBS)
-شبکه بین سازمانی بازیابی دارایی کمدن (CARIN)
-شورای اروپا
-گروه واحدهای اطلاعات مالی اگمونت
-بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD)
-بانک مرکزی اروپا (ECB)
-یوروجاست
-یوروپل
-گروه ناظران مرکز مالی بین‌المللی (GIFCS)
-بانک توسعه بین آمریکایی (IDB)
-انجمن بین‌المللی ناظران بیمه (IAIS)
-صندوق بین‌المللی پول (IMF)
-سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (IOSCO)
-اینترپل
-سازمان کشورهای آمریکایی/ کمیته بین آمریکایی علیه تروریسم (OAS/CICTE)
-کمیسیون کنترل سوءمصرف مواد مخدر بین آمریکایی (OAS/CICAD)
-سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD)
-سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE)
-دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC)
-اداره اجرایی کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل متحد (UNCTED)
-تیم تحلیلی پشتیبانی و نظارت بر تحریم‌ها بر اساس قطعنامه‌های ۱۵۲۶ (۲۰۰۴) و ۲۲۵۳ (۲۰۱۵) در مورد داعش (داعش)، القاعده و طالبان و افراد و نهادهای مرتبط
-گروه کارشناسی کمیته شورای امنیت که بر اساس قطعنامه ۱۵۴۰ (۲۰۰۴) تشکیل شد
-هیئت کارشناسان کمیته شورای امنیت که بر اساس قطعنامه ۱۷۱۸ (۲۰۰۶) تشکیل شده است
-شعبه ارگان‌های فرعی شورای امنیت
-بانک جهانی
-سازمان جهانی گمرک (WCO).
❇️FATF چه کاری انجام می‌دهد
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) اقدامات جهانی را برای مقابله با پولشویی، تروریسم و تأمین مالی اشاعه رهبری می‌کند.
FATF درباره نحوه پولشویی و تأمین مالی تروریسم تحقیق و استانداردهای جهانی را برای کاهش خطرات ترویج و ارزیابی می‌کند که آیا کشورها اقدامات مؤثری انجام می‌دهند یا خیر.
1- روش‌ها و روندهای FATF
روش‌های مورد استفاده برای شستشوی عواید حاصل از فعالیت‌های مجرمانه و تأمین مالی فعالیت‌های غیرقانونی در حال تکامل دائمی هستند. همان‌طور که بخش مالی بین‌المللی، استانداردهای FATF را اجرا می‌کند، مجرمان راه‌های جایگزینی برای شستشوی پول‌های کثیف خود می‌یابند.
FATF تحقیقاتی را در مورد روش‌ها و روندهای در حال تحول انجام می‌دهد تا به کشورها در شناسایی، ارزیابی و درک خطرات پولشویی و تأمین مالی تروریسم کمک کند. هنگامی که این خطرات به‌درستی درک شوند، کشورها قادر خواهند بود اقدامات مؤثرتری را برای کاهش خطرات اجرا کنند.
2- توصیه‌های FATF
توصیه‌های FATF چهارچوب جامعی از اقدامات را برای کمک به کشورها برای مقابله با جریان‌های مالی غیرقانونی ارائه می‌کند. اینها شامل چهارچوبی قوی از قوانین، مقررات و اقدامات عملیاتی است تا اطمینان حاصل شود که مقامات ملی می‌توانند اقدامات مؤثری را برای کشف و مختل کردن جریان‌های مالی که به جنایت و تروریسم دامن می‌زند و مجازات کسانی که مسئول فعالیت‌های غیرقانونی هستند، انجام دهند.
این نهاد بین‌المللی توصیه‌های چهل‌گانه به شرح زیر برای شفافیت مالی و مبارزه با تأمین مالی تروریسم به‌عنوان استاندارد فعالیت خود ابلاغ نمود.
الف: سیاست‌ها و هماهنگی‌ها در زمینه مبارزه با پولشویی و مبارزه با تأمین مالی تروریسم
توصیه شماره ۱:ارزیابی ریسک‌ها و اتخاذ رویکرد مبتنی بر ریسک
توصیه شماره ۲:همکاری و هماهنگی ملی
ب:پولشویی و مصادره
توصیه شماره ۳:جرم پولشویی
توصیه شماره ۴:مصادره و اقدامات موقت
پ. تأمین مالی تروریسم و تأمین مالی برای اشاعه سلاح‌های کشتارجمعی
توصیه شماره ۵:جرم تأمین مالی تروریسم
توصیه شماره ۶:تحریم‌های مالی هدفمند در ارتباط با تروریسم و تأمین مالی تروریسم
توصیه شماره ۷:تحریم‌های مالی هدفمند در ارتباط با اشاعه سلاح‌های کشتارجمعی
توصیه شماره ۸:سازمان‌های غیرانتفاعی
ت. اقدامات پیشگیرانه
توصیه شماره ۹: قوانین ناظر بر رازداری در مؤسسات مالی
توصیه شماره ۱۰:شناسایی کافی مشتریان
توصیه شماره ۱۱:نگهداری سوابق
توصیه شماره ۱۲:اشخاص دارای ریسک سیاسی
توصیه شماره ۱۳:کارگزاری بانکی
توصیه شماره ۱۴:خدمات مربوط به انتقال وجوه یا ارزش
توصیه شماره ۱۵:فناوری‌های جدید
توصیه شماره ۱۶:نقل و انتقالات الکترونیکی وجوه
توصیه شماره ۱۷:اتکا به اقدامات اشخاص ثالث
توصیه شماره ۱۸:کنترل‌های داخلی و شعب و مؤسسات تابعه در خارج
توصیه شماره ۱۹:کشورهای دارای ریسک بیشتر
توصیه شماره ۲۰:گزارش‌دهی معاملات مشکوک
توصیه شماره ۲۱:ارائه اطلاعات محرمانه و رازداری
توصیه شماره ۲۲:مشاغل و حرفه‌های غیرمالی معین: شناسایی کافی مشتریان
توصیه شماره ۲۳:مشاغل و حرفه‌های غیرمالی معین: سایر تدابیر و اقدامات
ث. شفافیت و مالکیت ذی‌نفعانه اشخاص و ترتیبات حقوقی
توصیه شماره ۲۴:شفافیت و مالکیت ذی‌نفعانه اشخاص حقوقی
توصیه شماره ۲۵:شفافیت و مالکیت ذی‌نفعانه در ساختارهای ترتیبات حقوقی
ج. اختیارات و مسئولیت‌های مراجع ذی‌صلاح و سایر تدابیر سازمانی
توصیه شماره ۲۶:وضع مقررات و اعمال نظارت بر مؤسسات مالی
توصیه شماره ۲۷:اختیارات ناظران
توصیه شماره ۲۸:وضع مقررات و اعمال نظارت بر مشاغل و حرفه‌های غیرمالی معین
توصیه شماره ۲۹:واحدهای اطلاعات مالی
توصیه شماره ۳۰:مسئولیت‌های مراجع اعمال قانون و انجام تحقیقات
توصیه شماره ۳۱:اختیارات مراجع اعمال قانون و انجام تحقیقات
توصیه شماره ۳۲:حمل کنندگان پول نقد
توصیه شماره ۳۳:آمار
توصیه شماره ۳۴:راهنمایی و بازخورد
توصیه شماره ۳۵:مجازات‌ها
چ. همکاری‌های بین‌المللی
توصیه شماره ۳۷:معاضدت قضایی
توصیه شماره ۳۸:معاضدت قضایی: توقیف و مصادره
توصیه شماره ۳۹:استرداد
توصیه شماره ۴۰:سایر اشکال همکاری بین‌المللی
3- ارزیابی‌های متقابل
ارزیابی متقابل، گزارش‌های عمیق کشوری است که اجرا و اثربخشی اقدامات برای مبارزه با پولشویی، تأمین مالی تروریسم و اشاعه را تجزیه‌وتحلیل می‌کند.
این گزارش‌ها بررسی‌هایی هستند که در آن کشورهای مختلف، کشور دیگری را ارزیابی می‌کنند.
ارزیابی‌های متقابل، توصیف و تحلیل عمیقی از سیستم مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم یک کشور و همچنین توصیه‌های متمرکز برای تقویت بیشتر سیستم آن کشور ارائه می‌دهد.
طی یک ارزیابی متقابل، کشور ارزیابی شده باید نشان دهد که چهارچوبی مؤثر برای محافظت از سیستم مالی در برابر سوءاستفاده دارد.
ارزیابی متقابل دارای دو جزء اصلی شامل:1- اثربخشی و 2- انطباق فنی است.
مهمترین بخش ارزیابی متقابل، رتبه‌بندی اثربخشی یک کشور است. این رتبه‌بندی با بازدید از کشور مورد ارزیابی توسط تیمی از کارشناسان آغاز می‌شود. در طول این بازدید، تیم ارزیابی به شواهدی نیاز خواهد داشت که نشان دهد اقدامات کشور مورد ارزیابی، مؤثر بوده و نتایج درستی را ارائه می‌دهد. آنچه از یک کشور انتظار می‌رود بسته به پولشویی، تأمین مالی تروریسم و سایر خطراتی که در معرض آن قرار دارد، متفاوت است.
ارزیابی انطباق فنی نیز بخش مهمی از ارزیابی متقابل است. کشور مورد ارزیابی باید اطلاعاتی در مورد قوانین، مقررات و هر ابزار قانونی دیگری که برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه دارد، ارائه دهد.
گزارش ارزیابی متقابل، ارزیابی اقدامات یک کشور برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و تکثیر سلاح‌های کشتارجمعی است. این شامل ارزیابی اقدامات یک کشور برای مقابله با خطرات ناشی از تروریست‌ها یا سازمان‌های تروریستی است.
FATF برای ارزیابی سطوح اجرای توصیه‌های خود، بررسی‌های همتایان را از هر یک از اعضا به‌طور مستمر انجام می‌دهد و توصیف و تحلیل عمیقی از سیستم هر کشور برای جلوگیری از سوءاستفاده مجرمانه از سیستم مالی ارائه می‌کند.
4- فرآیند بررسی
FATF به طور مستمر حوزه‌های قضایی دارای کاستی‌های راهبردی AML/CFT را که خطری برای سیستم مالی بین‌المللی ایجاد می‌کند، شناسایی و بررسی و از نزدیک پیشرفت آنها را رصد می‌کند. گروه بازبینی همکاری بین‌المللی FATF (ICRG) بر این فرآیند نظارت دارد. این فرآیند در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و در سال ۲۰۰۹ بهبود یافت. در سال ۲۰۱۵ بیشتر به‌روز شد تا بازنگری در استانداردهای FATF و فرآیند ارزیابی متقابل را در نظر بگیرد که اجرای مؤثر اقدامات AML/CFT را ارزیابی می‌کند.
FATF حوزه‌های قضایی را بر اساس تهدیدات، آسیب‌پذیری‌ها یا خطرات خاص ناشی از حوزه قضایی بررسی می‌کند. به طور خاص، یک حوزه قضایی زمانی بررسی می‌شود که:
در یک نهاد منطقه‌ای به سبک FATF (FSRB) شرکت نمی‌کند یا اجازه نمی‌دهد نتایج ارزیابی متقابل به‌موقع منتشر شود یا توسط یکی از اعضای FATF یا یک FSRB معرفی شده است.
این معرفی بر اساس خطرات یا تهدیدهای خاص پولشویی، تأمین مالی تروریسم یا تأمین مالی اشاعه است که مورد توجه ناظران قرار گرفته یا آن حوزه قضایی در ارزیابی متقابل خود به نتایج ضعیفی دست‌یافته است.
حوزه قضایی که در نتیجه نتایج ارزیابی متقابل خود وارد فرآیند بررسی ICRG می‌شود، یک دوره نظارت یک‌ساله برای همکاری با FATF یا نهاد منطقه‌ای به سبک FATF (FSRB) دارد تا قبل از شناسایی احتمالی عمومی و بررسی رسمی توسط FATF به رفع نواقص بپردازد.
FATF سپس بررسی آن دسته از کشورهایی را که دارای بخش‌های مالی مهم‌تری هستند - به‌عنوان‌مثال با دارایی‌های مالی ۵ میلیارد دلار یا بیشتر- در اولویت قرار می‌دهد.
در طول فرآیند بررسی، FATF کمبودهای راهبردی AML/CFT شناسایی شده در حوزه قضایی مربوط را هم از نظر انطباق فنی و اثربخشی اقدامات موجود و هم هر گونه پیشرفت در نظر می‌گیرد. اگر FATF پیشرفت را برای رفع نواقص راهبردی خود ناکافی بداند، یک "برنامه اقدام" برای رفع نواقص راهبردی باقی‌مانده تهیه می‌کند.
چهار گروه مشترک منطقه‌ای ICRG بررسی‌ها را انجام می‌دهند. هر حوزه قضایی تحت بررسی، این فرصت را دارد که در یک جلسه حضوری برای بحث در مورد تجزیه‌وتحلیل گروه مشترک قبل از جلسات عمومی FATF شرکت کند.
5- شناسایی عمومی
FATF در پایان هر جلسه عمومی دو بیانیه در ماه‌های فوریه، ژوئن و اکتبر منتشر می‌کند. این بیانیه‌ها خلاصه کوتاهی از اقدامات انجام شده مطابق با برنامه اقدام هر حوزه قضایی همچنین فهرستی از کاستی‌های راهبردی باقی‌مانده برای رسیدگی را ارائه می‌دهد. این دو بیانیه منعکس‌کننده سطوح مختلف خطر ناشی از نقص در حوزه‌های قضایی تحت بررسی است.
❇️اهداف
اهداف FATF حفاظت از سیستم‌های مالی و اقتصادی گسترده، در برابر تهدیدات پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه، در نتیجه تقویت یکپارچگی بخش مالی و کمک به ایمنی و امنیت است.
❇️وظایف
1. FATF به‌منظور تحقق اهداف خود و همکاری در صورت لزوم با سایر ذی‌نفعان بین‌المللی، وظایف زیر را انجام می‌دهد:
الف) شناسایی و تجزیه‌وتحلیل پولشویی، تأمین مالی تروریسم و سایر تهدیدات علیه یکپارچگی نظام مالی، از جمله روش‌ها و روندهای مربوط؛ بررسی تأثیر اقدامات طراحی شده برای مبارزه با سوءاستفاده از سیستم مالی بین‌المللی و حمایت از ارزیابی تهدیدها و خطرات ملی، منطقه‌ای و جهانی؛
ب) توسعه و اصلاح استانداردهای بین‌المللی برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه (توصیه‌های FATF) برای اطمینان از به‌روز بودن و مؤثر بودن آنها؛
ج) ارزیابی و نظارت بر اعضای خود از طریق «بررسی همتایان» (ارزیابی متقابل) و فرآیندهای پیگیری، برای تعیین میزان انطباق فنی، اجرا و اثربخشی سیستم‌های مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه؛ اصلاح روش ارزیابی استاندارد و رویه‌های مشترک برای انجام ارزیابی‌های متقابل و پیگیری ارزیابی؛
د) شناسایی و تعامل با حوزه‌های قضایی پرخطر و غیرهمکار و آن‌هایی که دارای نقص‌های راهبردی در رژیم‌های ملی خود هستند و هماهنگی اقدامات برای حفاظت از یکپارچگی سیستم مالی در برابر تهدید ناشی از آنها؛
هـ) ترویج اجرای کامل و مؤثر توصیه‌های FATF توسط همه کشورها از طریق شبکه جهانی نهادهای منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی؛ حصول اطمینان از درک واضح استانداردهای FATF و کاربرد مداوم فرآیندهای ارزیابی و پیگیری متقابل در سراسر شبکه جهانی FATF و تقویت ظرفیت FSRB برای ارزیابی و نظارت بر کشورهای عضو خود، از جمله از طریق آموزش استانداردها و اطلاع‌رسانی؛
و) پاسخ‌گویی در صورت لزوم به تهدیدها و خطرات مهم جدید و نوظهور برای یکپارچگی سیستم مالی منطبق با نیازهای شناسایی شده توسط جامعه بین‌المللی، از جمله شورای امنیت سازمان ملل متحد، گروه ۲۰ و خود FATF؛ تهیه راهنمایی در صورت لزوم برای تسهیل اجرای تعهدات بین‌المللی مربوطه به روشی سازگار با استانداردهای FATF (مانند ادامه کار در زمینه پولشویی و تأمین مالی تروریسم، از جمله روندهای جدید و در حال ظهور و سایر سوءاستفاده‌ها از سیستم مالی مرتبط با فساد)؛
ز) کمک به مراجع قضایی در اجرای مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد تروریسم و عدم اشاعه، ارزیابی میزان اجرا و اثربخشی این اقدامات مطابق با فرآیند ارزیابی و پیگیری متقابل FATF و تهیه دستورالعمل برای تسهیل اجرای تعهدات بین‌المللی مربوط به شیوه‌ای سازگار با استانداردهای FATF؛
ح) تداوم تعامل با سایر سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی به‌ویژه سازمان ملل متحد، برای افزایش گسترش فعالیت‌ها و اهداف FATF؛
ت) مشارکت و مشاوره با بخش خصوصی و جامعه مدنی در مورد موضوعات مرتبط با کار کلی FATF، از طریق مجمع مشورتی سالانه و سایر روش‌ها برای حفظ تماس منظم به‌منظور تقویت شفافیت و گفت‌وگو در جهت اجرای مؤثرتر استانداردهای FATF؛
ی) انجام هر گونه وظایف جدید مورد توافق اعضا در جریان فعالیت‌های خود و در چهارچوب این دستور.
❇️نحوه نظارت بر روند پیشرفت اعضا
اگر کشوری مکرراً استانداردهای FATF را اجرا نکند، آن را یک حوزه قضایی تحت نظارت افزایش یافته یا یک حوزه قضایی پرخطر می‌نامند. این حوزه‌های قضایی اغلب به‌عنوان " فهرست خاکستری و سیاه " نامیده می‌شوند.
FATF میزان پیشرفت کشورهای عضو در زمینه پیاده‌سازی توصیه‌های این گروه را رصد و بر پیشرفت تصویب و اجرای توصیه‌های گروه در سطح جهان نظارت می‌کند. بر اساس همین رصد و نظارت، گروه کاری اقدام مالی کشورها را به سه دسته تقسیم کرده است. یک دسته کشورهایی هستند که از نظر این گروه کاملاً بر توصیه‌های این گروه منطبق بوده و آنها را اجرا کرده‌اند.گروه دوم کشورهایی هستند که درحال پیشرفت و تطبیق با استانداردهای مشخص‌شده، هستند. دسته آخر کشورهایی هستند که همکاری با این گروه نداشتند و از نظر گروه، کشورهای دارای خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم هستند. این دسته خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته کشورهایی که علیه آنها «اقدام متقابل» انجام نمی‌شود. دسته دیگر آن‌هایی هستند که علاوه‌بر بودن در فهرست سیاه علیه‌شان اقدام متقابل نیز صورت می‌گیرد.
❇️ساختار
ساختار داخلی FATF بدین شرح است:
الف) مجمع‌عمومی؛
ب) رئیس و معاون وی؛
ج) گروه راهبری؛
د) دبیرخانه.
حضور در جلسات عمومی
همه اعضا حق دارند در هر جلسه عمومی یا هر جلسه زیرگروه مجمع‌عمومی شرکت کنند. رئیس FATF جلسات عمومی را اداره می‌کند.
کلیه اعضا، اعضای وابسته و ناظران حق حضور در جلسات علنی جلسات عمومی را دارند. همه اعضا و اعضای وابسته حق دارند در جلسات عمومی غیرعلنی نیز شرکت کنند.
رئیس FATF می‌تواند از نمایندگان غیرعضو دعوت به عمل آورد تا در کل یا بخشی از جلسات عمومی شرکت کنند. در چهارچوب جلسات خاص (بسته) مجمع‌عمومی و پس از مشورت با اعضا، رئیس FATF می‌تواند نمایندگانی از صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی یا نهادهای ناظر را نیز دعوت کند.
جلسات
رئیس FATF حداقل سه جلسه عمومی در هر سال، معمولاً در فوریه، ژوئن و اکتبر تشکیل می‌دهد.
جلسات فوق‌العاده اضافی ممکن است در صورت بروز شرایط، در زمان و مکانی که رئیس تعیین می‌کند پس از مشورت با اعضا تشکیل شود.
گروه‌های کاری و سایر زیرگروه‌ها
برای حمایت از کار FATF، مجمع‌عمومی می‌تواند در صورت لزوم گروه‌های کاری و سایر گروه‌های فرعی را ایجاد و مأموریت دهد.
مجمع‌عمومی به پیشنهاد رئیس، رؤسای کارگروه‌ها و زیرگروه‌ها را انتخاب و منصوب می‌کند. آنها برنامه‌های کاری خود را به مجمع‌عمومی گزارش می‌دهند.
شرکت در گروه‌های کاری و سایر زیرگروه‌ها برای همه اعضا، اعضای وابسته، صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و ناظران آزاد است.
دبیرخانه از کارگروه‌های کاری و سایر زیرگروه‌ها حمایت می‌کند.
رئیس FATF
رئیس توسط مجمع‌عمومی از بین اعضا برای مدت دو سال غیرقابل‌تمدید منصوب می‌شود. دوره ریاست از اول جولای آغاز می‌شود و دو سال پس از تصدی مسئولیت در ۳۰ ژوئن به پایان می‌رسد. انتصاب رئیس و معاون وی در جلسه عمومی فوریه انجام می‌شود.
رئیس، جلسات مجمع‌عمومی و گروه راهبری را تشکیل می‌دهد و ریاست آن را بر عهده دارد و بر دبیرخانه FATF نظارت دارد.
رئیس، سخنگوی اصلی FATF است و این نهاد را در خارج نمایندگی می‌کند. رئیس تمام تصمیمات و اقدامات لازم را برای دستیابی به اهداف FATF مطابق با دستورالعمل‌های ارائه شده توسط مجمع‌عمومی اتخاذ و اولویت‌های خود را برای وزرای FATF در آغاز دوره کاری خود اعلام می‌کند.
همچنین به نمایندگی از جلسه عمومی FATF به وزرا در مورد جنبه‌های کلیدی کار FATF و به‌طورکلی از طریق گزارش سالانه FATF به عموم مردم گزارش می‌دهد.
معاون رئیس
معاون رئیس FATF توسط مجمع‌عمومی از بین اعضای آن برای مدت دو سال در سال‌هایی که رئیس منصوب نشده است، منصوب می‌شود.
گروه راهبری
گروه راهبری FATF یک نهاد مشورتی است و ریاست آن بر عهده رئیس FATF است.
ترکیب گروه راهبری به پیشنهاد رئیس FATF به‌وسیله مجمع‌عمومی به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که حداکثر اثربخشی را در پیشبرد کار FATF با در نظر گرفتن نمایندگی متوازن از نظر مناطق جغرافیایی همچنین تنوع از نظر اندازه اقتصاد اعضا، سطح مشارکت در FATF و FSRBها و مشارکت بین‌المللی مربوط تضمین کند.
ترکیب گروه راهبری به‌صورت دوسالانه بررسی می‌شود.
گروه راهبری بین جلسات عمومی برای کمک به رئیس در پیشبرد دستورالعمل‌های FATF مشاوره ارائه می‌دهد.
رئیس FATF حداقل سه جلسه گروه راهبری را در هر سال در زمان و مکانی که تعیین می‌کند، تشکیل می‌دهد.
وظایف گروه راهبری شامل موارد زیر است:
الف) نظارت و هدایت پیشرفت کار مستمر FATF؛
ب) ارتقای هماهنگی بین گروه‌های کاری؛
ج) حصول اطمینان از جریان مؤثر اطلاعات به همه اعضا؛
د) پیشبرد هر کار دیگری که برای انجام وظایف FATF لازم است با مشورت مجمع‌عمومی.
دبیرخانه
دبیرخانه FATF از یک دبیر اجرایی که به پیشنهاد رئیس FATF با تصویب مجمع‌عمومی منصوب می‌شود و کارکنان دبیرخانه تشکیل شده است.
دبیر اجرایی و کارکنان دبیرخانه بر اساس دستورالعمل‌های رئیس FATF عمل می‌کنند و رئیس مسئول ارائه دستورات کلی به دبیر اجرایی مطابق با هر دستوری است که مجمع‌عمومی ارائه می‌کند.
وظایف اصلی دبیرخانه شامل موارد زیر است:
الف) حمایت از فعالیت‌های FATF از جمله گروه‌های کاری آن؛
ب) تسهیل همکاری بین اعضا، اعضای وابسته و ناظران؛
ج) اطمینان از ارتباط کارآمد با اعضا و دیگران.
د) کمک به اطمینان از کیفیت گزارش‌های ارزیابی‌های متقابل و سازگاری در اعمال توصیه‌های FATF در سراسر شبکه جهانی، از جمله با شرکت در جلسات FSRB؛
هـ) مدیریت منابع مالی، مادی و انسانی تخصیص‌یافته به FATF؛
و) نگهداری سوابق، مدیریت وب‌سایت‌های داخلی و خارجی و رسیدگی به مکاتبات FATF؛
ز) انجام کلیه وظایف دیگری که از سوی رئیس یا مجمع‌عمومی به آن محول می‌شود.
❇️عضویت ایران در گروه منطقه‌ای
در خردادماه ۱۳۹۵ جمهوری اسلامی ایران در پایان نشست گـروه اوراسیا در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم EAG در آستانه قزاقستان به‌عنوان عضو ناظر گروه اوراسیا انتخاب شد.
در چهلمین اجلاس این گروه در بیشکک قرقیزستان، رئیس گروه منطقه‌ای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم اوراسیا از اقدامات مثبت و سازنده جمهوری اسلامی ایران در حوزه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم تقدیر کرد.
در این نشست، معاون وزیر اقتصاد و رئیس مرکز اطلاعات مالی، توفیقات جمهوری اسلامی ایران در حوزه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم را تشریح کرد.
ایران در دسته‌بندی FATF از سال ۲۰۱۰ میلادی به علت اتهام‌های وارده به فعالیت هسته‌ای در لیست سیاه قرار گرفته، هر چند از سال ۲۰۰۸ میلادی برای خروج از فهرست کشورهای مشکوک قوانینی را که مورد تأیید این نهاد بوده، تصویب و ابلاغ کرده است.
بانک‌های ایران نیز با اعلام تحریم‌های آمریکا مورد بی‌مهری و ترس بانک‌های بین‌المللی از جریمه و مجازات توسط آن حکومت قرار گرفته‌اند که اساساً ارتباطی با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF نداشته است.
از ۲۷ ژانویه ۲۰۲۴، کشورهای ایران، کره شمالی و میانمار در فهرست سیاه FATF قرار دارند.
تارنمای گروه ویژه اقدام مالی:
www.fatf-gafi.org/en/home.html
FATF, ساختار FATF, اعضای FATF, تاریخچه FATF, ناظران FATF, اهداف FATF, وظایف FATF
|